De Eenzame Uitvaart van Meneer J.V.G. in Leuven

Meneer J.V.G. werd geboren in Mechelen op 3 april 1944. Hij overleed in wzc Home Vogelzang in Heverlee op vrijdag 6 oktober 2023. De asuitstrooiing vond plaats op donderdag 12 oktober op de Leuvense stadsbegraafplaats.

‘We zien het wel vaker,’ mijmert Alain op de begraafplaats tegenover de twee zorgverleners die zijn opgedaagd, ‘mensen die een of meerdere kinderen hebben maar het contact hebben verloren en eenzaam sterven.’

Meneer V.G. had een zoon, maar het enige wat we weten is dat die in maart 1968 is geboren. De datum staat bij een foto in een album. Dat album ligt ergens tussen de vele spullen die meneer V.G. in zijn kamer in het woon-zorgcentrum verzamelde.

Ik kom voor het eerst in Home Vogelzang, dat aan een hellende zijweg van de Tervuursesteenweg ligt. Een rustige plek buiten de stad waar vooral studenten van de Sociale Hogeschool langs fietsen. Net als Avondvrede of Sint-Jozef lijkt me Vogelzang het cliché van een rusthuisnaam te zijn, maar als ik het googel zijn er ook heel wat basisscholen die Vogelzang heten. ‘Er is zelfs een militair domein met die naam’, zegt hoofdverpleegster Breneline. En als ze mijn opgetrokken wenkbrauw ziet: ‘Mijn vader is bij het leger.’

Breneline en haar collega Caroline ontvangen me in het kantoortje op de tweede verdieping, waar meneer V.G. verbleef. Het is er rustig, de middagdrukte is achter de rug. Breneline en Caroline vertellen over de laatste uren van meneer V.G. Hij zonk stilaan weg uit het leven; als ze zijn arm optilden, viel die terug op het bed. Toen hebben ze de zuster erbij gehaald die vaak rondliep in Home Vogelzang. Meneer V.G. was niet bepaald gelovig maar met die zuster had hij een goede band. Ze kwam langs en even flakkerde hij op. Een uurtje later overleed hij.

De zuster was een van de weinig mensen met wie meneer V.G. kon opschieten. Hij was geen slechte man, maar eigenzinnig. Erg verstandig ook. Met de meeste van zijn medebewoners in het woonzorgcentrum klikte het dus niet te best. Hij bleef veel op zijn kamer, schoof alleen aan de gemeenschappelijke tafel voor de maaltijden. Meneer V.G. had een hekel aan oeverloos geklets en de manier waarop ouderen soms aangesproken worden in woon-zorgcentra. Bij hem moesten ze niet afkomen met loze praatjes of valse beloftes. Met Breneline en Caroline kwam hij wel goed overeen. Ze waren rechtuit, hij wist wat hij aan hen had; als ze iets beloofden deden ze het ook.

Sigaretten aanslepen, bijvoorbeeld. Meneer V.G. rookte als een ketter. Zo vaak hij kon ging hij naar buiten om er eentje op te steken. Liefst alleen, uiteraard. Omdat er verder niemand was die hem kon bevoorraden, gingen de verpleegsters voor hem sigaretten kopen. Hij was er erg dankbaar voor. Een ‘engel’ noemde hij Caroline. Maar na een tijdje leverde dat problemen op: meneer V.G. gaf meer aan sigaretten uit dan zijn budget toeliet. Plots zat hij met schulden tegenover zijn engelen. De verpleegsters hebben zelfs een afbetalingsplan in elkaar moeten steken, dat was pijnlijk. Zijn tabaksconsumptie werd noodgedwongen beperkt – ook op doktersadvies, want meneer V.G. leed aan de longziekte COPD. Het weerhield hem er niet van 79 jaar te worden.

Meneer V.G. kwam in 2016 in Home Vogelzang terecht, na een opname in het ziekenhuis. Hij had omkadering en begeleiding nodig en kon dus moeilijk terug naar huis. Sociaal assistente Anja en nog enkele personeelsleden zijn toen zijn spullen gaan ophalen in zijn appartement in de bekende woontoren aan de Naamsepoort. Dat bleek een hele hoop te zijn, want meneer V.G. hield graag alles bij. Ook zijn kamer in Home Vogelzang puilde uit, zegt Breneline, zijn kasten begaven bijna onder het gewicht.

Voor ze mij mee naar de kamer van meneer V.G. nemen, tonen ze me een recente portretfoto van hem. Hij is bijgezet in een kadertje, zelfs zijn overlijdensdatum staat er al onder. Ik zie een vrij magere man in een kleurige gestreepte polo die wat naar beneden kijkt, onder de lens. Hij draagt een bril; zijn rossige baard en haren ogen onverzorgd. ‘Hij had wel iets van een clochard soms’, grijnst Caroline. ‘Ik knip mijn baard zelf wel, zei hij dan. Aan een beurt bij de kapper gaf hij geen geld uit, aan nieuwe kleuren ook niet. Alles ging naar zijn sigaretten.’

Meneer V.G. overleed op vrijdag. Ondertussen is het maandag, maar de kamer is nog niet door een andere bewoner ingenomen. Met de rommel valt het wel mee, al is er nergens een vrij oppervlak te bespeuren. Drie halfhoge open kastjes zitten afgeladen vol. Op een ladekast staat een scherm en nog wat andere elektronica, op een tafeltje en de koelkast staan volle kartonnen dozen met kabels, schroevendraaiers, tangetjes en ander gereedschap. ‘Er is al wat opgeruimd’, zegt Breneline.

Omdat ik gekomen ben om meer te vernemen over meneer V.G. beginnen Breneline en Caroline de spullen wat aandachtiger te bekijken. Met zijn uitgebreide muziekcollectie waren ze al vertrouwd. Een open kastje is volgestouwd met cd’s, van Chuck Berry tot Christina Aguilera. Zijn vinylplaten liggen veilig in de kleerkast. Meneer V.G. was een grote fan van Elvis Presley en Neil Diamond. Hij deed niet liever dan op zijn kamer naar muziek luisteren en ondertussen prutsen aan oude toestellen. ‘Hij moet ingenieur of zoiets zijn geweest’, vertelt Breneline. ‘In elk geval had hij een goede job.’

Enkele miniatuurbrommers wijzen op zijn liefde voor auto’s en motoren. Hij hield daar oude tijdschriften over bij. ‘Sommige waren meer dan twintig jaar oud. We mochten die niet weggooien. Ze waren volgens hem veel geld waard’, zegt Breneline.

Ten slotte had meneer V.G. ook iets met krijgsgeschiedenis. Hij bezat een hele collectie soldaatjes. Boven op een ladekast trekken twee minilegers ten strijde. Ze dragen uniformen uit de Amerikaanse burgeroorlog. Aan de ene kant de blauwe van de Noordelijken, aan de andere de grijze van de Zuidelijken.

Breneline en Caroline trekken kastdeuren open, nemen hier en daar iets vast. Ze stoten ook op twee fotoalbums en zijn verrast, want die hadden ze nog niet eerder gezien. Het is alsof de grot van Ali Baba opengaat. Een jonge meneer V.G. op een Harley Davidson, in een laboratorium, bij het schietkraam op de kermis. Op een onderbelichte foto staat hij fier te blinken naast een knappe zwartharige vrouw die aanlegt voor een schot. Zelf draagt hij een donker colbertje met daarop een schild met twee gekruiste pistolen en een anker. Die vrouw moet Josy zijn. Joske, zijn ex. In het album zitten nog enkele oude brieven van haar.

Op de ladekast die de Amerikaanse Burgeroorlog torst, staat ook een ingekaderd diploma. Na een humaniora in de moderne studeerde meneer V.G. in 1965 af aan het Stedelijk Instituut voor Technisch Onderwijs (SITO) in Mechelen. Hij verwierf er een diploma als ‘technicus in de scheikunde’. Uit een vergeeld visitekaartje blijkt dat hij als exportmanager gewerkt heeft bij de firma Egilabo in Kontich. Techniek bleef hem heel zijn leven in de vingers zitten.

Hoe meneer V.G. in Leuven verzeild is, weten we niet. Naast het visitekaartje vind ik ook een ‘aanstelling tot gemachtigd opzichter’, in 1999 uitgereikt door burgemeester Tobback. Het jaar waarop meneer V.G. met pensioen ging. Wilde hij zijn tijd nog nuttig besteden?

Nog een laatste keer kijk ik rond in de kamer die Breneline en Caroline al verlaten hebben. Ik schuif even de witte gordijnen open die vaak dicht bleven en zie welk uitzicht meneer V.G. had wanneer hij dat wilde. Glooiende groene heuvels in de richting van Tervuren.

Ik neem afscheid. Caroline loodst me door de buitendeur, die vergrendeld is met een code. Wanneer ik het trottoir op loop, komt er net een wagen van de Onderneming aangereden. Het zijn dagen van verlies in Home Vogelzang.

Donderdag is het de eerste herfstdag na een schier eindeloze indian summer. Het is zwaarbewolkt en er hangt dreiging in de lucht. Op een bankje bij de poort van de begraafplaats wacht Alain me op.

Bij de corbillard staan twee dames, sociaal assistente Anja en een collega van Home Vogelzang. Ze willen meneer V.G. graag mee het uitgeleide doen. Met ons vieren lopen we achter de lijkwagen aan naar de strooiweide.

De bediende van de Onderneming verrast ons. Terwijl we rond de arduinen sokkel met de urne staan, steekt hij van wal voor een korte toespraak. Hij vertelt hoe het leven een dik boek is vol lege, witte pagina’s die we gaandeweg volschrijven en waar we foto’s in plakken. Dat zijn de herinneringen voor later. Na iemands overlijden houden we dat boek dicht bij ons, om er nog eens in te kijken. Anja en haar collega knikken schroomvol. We weten allemaal dat het boek van meneer V.G. niet vaak meer zal ingekeken worden.

Na de speech neemt Alain het woord.

Halverwege het gedicht vallen de eerste druppels neer. Op de arduinen sokkel verschijnen donkere spatten.

De urne wordt aan de rand van het grasperk, vlak voor onze voeten, leeg gestrooid. We maken een buiging en lopen terug naar de uitgang van de begraafplaats. Wie een paraplu bij zich heeft steekt die op. We blijven niet napraten.