De Eenzame Uitvaart van Meneer L.L. in Antwerpen

Meneer L.L. is op 9 augustus 1938 geboren te Kapellen en overleed in zijn woonst te Antwerpen op 11 februari 2011. Zijn uitvaart vond plaats op maandag 21 februari 2011 op begraafplaats Schoonselhof. L.L. laat een echtgenote na die lijdt aan dementie.

‘Vrouw (72) 3 weken opgesloten bij lijk van haar man’ kopt de voorpagina van Gazet van Antwerpen op 15 februari. Ik sta in een broodjeszaak en blader door naar pagina twee, waar het achtergrondverhaal een volledige pagina krijgt. De vrouw lijdt aan dementie en zat meer dan drie weken opgesloten bij het lichaam van haar overleden man in hun appartement. Bij het artikel staat een grote foto van het appartementsgebouw, een van de grote sociale woonblokken die men in de rand van Antwerpen vindt. Op dat moment vermoed ik niet dat het om een eenzame uitvaart zal gaan. Er is immers nog zijn vrouw, die volgens de krant Celine heet, en in het nieuwsitem op de televisie die avond komen ook enkele getuigenissen van bezorgde buren aan bod.

Toch krijg ik enkele dagen later een mailtje van Renée dat meneer L.L., door de buren kortweg Lou genoemd, een burgerlijke begrafenis krijgt dankzij tussenkomst van het de sociale dienst. In het mailtje heet zijn vrouw plots niet meer Celine maar Martha. Ik informeer bij Renée of meneer L.L.’s echtgenote, ondanks haar ziekte, de begrafenis niet zal bijwonen en of niemand anders zich heeft aangemeld als nabestaande, maar het antwoord is kort en bondig; niemand heeft interesse getoond om op de uitvaart aanwezig te zijn.

Naderhand wordt me duidelijk dat een vrouw die door haar vergevorderde dementie niet beseft dat haar man al drie weken dood is, ook niet de noodzaak voelt om te rouwen aan het graf. Ik vraag me af waar Celine of Martha nu naartoe is, wat er nog in haar hoofd spookt, of ze in een helder moment nog aan Lou denkt.

Ik diep het krantenartikel uit het archief weer op. Men ontdekte het tragische verhaal door de ongeruste buren die de deur van het appartement hadden ingebeukt. ’s Nachts hadden ze nog geklop gehoord maar ze beseften niet dat de vrouw op die manier de aandacht probeerde te trekken. Een buur getuigt dat hij eerder al eens was gaan aanbellen bij meneer Lou, maar dat hij mevrouw had horen roepen dat ze de deur niet open kreeg. De buurman dacht dat alles in orde was en voegde eraan toe dat Lou de enige was tegen wie hij nog eens praatte bij het ledigen van de brievenbus. Dat mevrouw het appartement niet kon verlaten had voornamelijk te maken met het speciale slot op de buitendeur, dat moest verhinderen dat de demente vrouw wegliep. Het parket werd ingeschakeld en het labo kwam ter plaatse maar niets wees op kwaad opzet, zei de woordvoerder. Het gaat om een tragische gebeurtenis, benadrukte hij.

Ik vraag me af hoe de vrouw kon overleven in die laatste weken. Het rolwagentje vol boodschappen stond onaangeroerd in de gang en niets wees erop dat mevrouw had gegeten. Toen de buren de deur inbeukten, besefte ze niet wat er aan de hand was en sprak ze over een pop die in de slaapkamer lag, zonder te weten dat het haar echtgenoot was die naast het bed lag.

Ik stuur een berichtje naar Jan Aelberts en vraag of hij beschikbaar is om een passend gedicht voor meneer L.L. te schrijven. Later zal ik hem nog de artikels die over meneer L.L. zijn verschenen, doorsturen en eraan toevoegen dat Lou’s enige hobby het herstellen van oude computers was. Maar het merendeel van zijn tijd stond hij in voor de verzorging van zijn vrouw – ze waren onafscheidelijk. Die oude computers stonden verzameld in de kelderruimte van het appartementsgebouw, maar dieven stalen een week na zijn dood de inboedel.

Na de aankoop van drie plantjes heide, witte deze keer, wandel ik begraafplaats Schoonselhof op waar reeds een busje van de Firma staat. Twee dragers warmen zich in de wagen op, ze knikken naar mij. Op het busje staat een fleurige rode roos geschilderd. Ik ben een half uur te vroeg, maar algauw draait het rode autootje van Bert het park op. Ik mag bij hem in de wagen wachten op het lijk, zegt hij.

‘Ik mag toch lijk zeggen?’ vraagt hij. ‘Sommigen vinden dat misschien oneerbiedig, maar zo heet het nu eenmaal.’ Enkele minuten later arriveert ook de lijkwagen en is het wachten op Jan, die liet weten dat hij vertraging had met de trein. Bert vertelt over de tijd voordat hij ceremoniemeester werd bij de Firma. Hij was aangesloten bij de broeders norbertijnen en later werkte hij in dienst van een parochie in Antwerpen, bij een priester die nu wordt getipt als nieuwe bisschop.

‘Hij werkt in de lijn van aartsbisschop Léonard’, zegt Bert. ‘Iets waar ik minder voeling mee heb.’

‘Conservatief’, merk ik op.

‘Behoudsgezind’, zegt hij. ‘Liever zeggen ze: behoudsgezind.’

Op het dashboard in de wagen zie ik dat het 13.58 u is. Jan stapt door de toegangspoort.

‘Perfect op tijd’, zegt Bert. Hij stapt in en we rijden naar het perk. Daar wordt de kist op vier schouders naar het graf gedragen en op schragen gezet. Bert geeft een teken dat Jan zijn gedicht mag voordragen:

Het is muisstil op het kerkhof en er waait een snijdende koude wind tegen onze hoofden. Het weerbericht voorspelde dat dit de laatste winterprik is, volgende week zou het lente worden. Bert geeft een teken dat we mogen groeten en doet het even voor, alsof het onze eerste keer is. Daarna wordt de kist neergelaten en zegt Bert dat we nogmaals het hoofd mogen buigen aan het graf, wat we doen. Die extra buiging is nieuw, denk ik. Hij doorbreekt het stramien.

Na afloop schudden we handen met de dragers en schrijft Bert zijn telefoonnummer op een papiertje. ‘Dat kan altijd van pas komen’, zegt hij. Op de keerzijde van het papier staan de details van de volgende uitvaart waar de dragers en Bert gehaast naartoe vertrekken. Bij opmerkingen staat: ‘Licht klassieke muziek’.

‘Vivaldi’, merkt Jan op. ‘De vier seizoenen.’