De Eenzame Uitvaart van Meneer R.W. in Antwerpen

Meneer R.W. is geboren op 25 december 1940 in Stabroek. Hij is gestorven op 10 juli 2023 in woonzorgcentrum De Gulden Lelie in Antwerpen. De verstrooiing van de stoffelijke resten van de overledene heeft plaats gevonden op donderdag 27 juli 2023 op de stedelijke begraafplaats van Antwerpen, het Schoonselhof.

De seizoenen zijn almaar tegendraadser, dwarser, moeilijker te voorspellen. Waar een herfst nog lang kan zomeren, zo kan een zomer ook behoorlijk herfsten.

Zoals vandaag. Op donderdag 27 juli, is behalve de eenzame uitvaart van mevrouw D.S. een half uur later die van mijnheer R.W. gepland. En al waren deze twee mensen onbekenden voor elkaar en hebben ze wellicht een heel eigen en ander leven gekend, toch hebben ze iets gemeen. Net als de seizoenen bleken ze beiden ‘moeilijk’, dwars of tegendraads te zijn geweest. Zo wordt althans over hen gesproken. Door zorgverleners. Of door de buren. Zoals die van mijnheer R.W.

Mijnheer R.W. was enkele maanden geleden opgenomen in het ziekenhuis met ernstige klachten over zuurstofgebrek. Vermits hij als weduwnaar alleenstaand was en niet meer voor zichzelf kon zorgen, moest hij verhuizen naar een woonzorgcentrum.

Tijdens mijn bezoek op zondag aan het wzc De Gulden Lelie in hartje Antwerpen overvalt me een gezellige drukte. Sommige bewoners en hun familieleden zitten in de gemeenschappelijke salonruimte te keuvelen bij een glas of kopje. Andere mensen vertoeven in de mooi verzorgde tuin. Maar mijn bezoek levert niet veel informatie op over R.W.

Een medewerker geeft me de raad maandag de verantwoordelijke te bellen.

Maandagnamiddag word ik bijzonder vriendelijk te woord gestaan door een zorgverstrekker van De Gulden Lelie die de bewoner R.W. gekend heeft. Hij heeft niet lang bij ons gewoond, zegt ze. Enkele maanden. Dat is voor sommige mensen te kort om te wennen. En ja, een onrustige man, zegt ze ook nog. ‘Neen, eerder ongerust’, lijkt ze zichzelf te corrigeren, en ‘zwijgzaam’. Hij wilde geen contact in de salon of in de tuin. Daar kwam hij gewoonweg niet. Zij weet me te vertellen dat R.W. wel eens bezoek kreeg van een buurman en een buurvrouw. Waarop ze me prompt mijnheer W.’s vorige woonadres en het mailadres van de buurman doorgeeft.

De straat is gelegen in een arbeiderswijk aan ‘den Dam’. Ik rijd er meteen naartoe en bel aan bij buurman G. Aan de parlofoon word ik gevraagd naar de zesde verdieping te komen.

Daar in de woonkamer maak ik kennis met de buurman en zijn echtgenote. Als ik vertel over de eenzame uitvaart en mijn zoektocht naar wie R.W. geweest is, vertelt de buurman dat R.W. havenarbeider is geweest, of ‘dokwerker’, zoals ‘wij in ’t stad’ bij voorkeur zeggen. Prompt wordt een andere buurvrouw opgetrommeld. Ze heet H. en woont op de eerste verdieping. Na de dood van R.W.’s tweede vrouw, zo begrijp ik, heeft zij altijd voor mijnheer R.W. gezorgd. Gewassen, gestreken, gekookt, enzovoort. En neen, er was ‘niets tussen hen’, wordt mij op het hart gedrukt.

Mevrouw H. is een kleine, bijzonder verzorgde dame op leeftijd die aanvankelijk een goeie vriendin was van de tweede echtgenote van mijnheer R.W.. Helaas is haar vriendin tien jaar geleden gestorven. Mevrouw H. vond mijnheer geen makkelijk man, zegt ze, maar wel bijzonder netjes en altijd verzorgd en mooi gekleed. Ook zijn appartement kraakte van netheid. Hij moet 30 jaar geleden al gebroken hebben met alle familie die hij nog had: een dochter, uit zijn eerste huwelijk, en nog zeven broers en zussen. Schouders worden opgehaald, blikken neergeslagen en de buurman kijkt me aan en voegt eraan toe: ‘Geld, hé madame’. Een stilte valt.

Dan vertelt mevrouw H. met zichtbaar plezier over de vakanties die ze samen met mijnheer en mevrouw W. heeft doorgebracht aan zee. Samen huurden ze een appartement om alle uitgaven netjes door drie te delen. Daar hield mijnheer W. van, zegt ze, van orde, maar ook van de zee. Hij hield heel veel van de zee. Een spreker was hij niet. Ook daar niet.

Er wordt wat heen en weer gefilosofeerd tot het tijd wordt om afscheid te nemen. Als ik pols naar de mogelijkheid om de uitvaart bij te wonen, blijkt mijnheer G. verhinderd te zijn. En mevrouw H. moet de dag voor de uitvaart al naar zee vertrekken.

Terwijl ik samen met haar de lift neem, verontschuldigt ze zich voor de geur die in het gebouw hangt. ‘Dat stinkt hier altijd zo in die gangen, hé’, klaagt ze. Ik heb met haar te doen.

Wanneer ik me op de dag van de uitvaart naar de plaats van afspraak begeef, parking 2 van crematorium Aster, komt de ceremoniewagen al aangereden. Het heeft de hele dag geregend. Ik hoop in stilte dat de zon heel even door zou breken. Wat ze niet zal doen.

De ceremoniemeester neemt het woord wanneer we rond de zuil staan waarop de asbus is geplaatst. Laten we afscheid nemen van mijnheer R.W., zegt hij, waar hij ook is, hoe zijn leven ook geweest is of wat de familievete ook behelst heeft. Iedereen verdient een waardig afscheid. Waarna hij me vraagt om mijn gedicht voor te lezen:

Terwijl ik naar huis fiets, neem ik me voor de buren van mijnheer R.W. nog een keer te contacteren om ze nog eens te bedanken voor hun gastvrijheid en ons gesprek.