De Eenzame Uitvaart van Meneer R.L. in Antwerpen

Meneer R.L. is op 19 februari 1950 geboren te Antwerpen en daar overleden op 2 december 2009. Zijn uitvaart vond plaats op 10 december 2009 op begraafplaats Schoonselhof.

Renée van de Firma heft haar mails steeds op dezelfde manier aan, en sluit ze weer identiek af. Daartussen zit een opsomming van biografische gegevens uit het rijksregister geplukt. Veel gegevens zijn het nooit. Twee datums, de naam van een ziekenhuis of een rusthuis, eventueel een straatnaam. Ik verwachtte dat er meer gegevens over de doden bekend zouden zijn, dat er formulieren bestonden met de haarkleur, grootte en gewicht op, maar blijkbaar weten de computers nog niet alles van ons.

De mail van Renée maakt gewag van een eenzame uitvaart die ze moeten verzorgen voor het Sociaal Centrum Veemarkt. Meneer R.L. heeft familie maar ‘deze doet volledig afstand van hem’.

Meer afstand dan de dood al is, kan ik me niet inbeelden.

Ik bel Andy Fierens op die een mooi gedicht zal proberen te schrijven. Hij heeft anderhalve dag om het gedicht voor meneer R.L. neer te pennen. Wanneer ik inhaak beslis ik om langs meneer R.L. zijn oude straat te fietsen. Het is niet ver en bruikbare informatie voor het gedicht hebben we niet. Zijn brievenbus zit vol reclamefolders, en achter zijn raam op de gelijkvloers hangt een versleten vitrage, die mijn inkijk op de donkere woonkamer beperkt.

Als ik bij de buurman aanbel kan die me niet veel meer vertellen dan dat meneer R.L. nogal op zichzelf gesteld was, en alleen leefde. Meneer R.L. had nog wel een broer die schuin over hem woonde. Sinds de dood van die broer afgelopen zomer, was R.L. meer op café te vinden dan elders, zei de buurman nog. En toen werd hij ziek.

Wanneer Andy en ik ceremoniemeester Bert aan de ingang van de begraafplaats vinden, merken we op dat er nog bezoekers voor de uitvaart zijn. Eerst twee vrouwen die zeggen verre familie te zijn, en dan duikt er nog een broer op van meneer R.L. Daar wist Bert helemaal niets van, maar het is allemaal goed voor hem. Bert is zoals steeds zijn hartelijke zelf, maar wordt toch wat ongeduldig; het is drie uur en de grafmakers wachten niet.

Er is wat verwarring, volgens de nabestaanden moeten we nog wachten op twee familieleden die ‘van ver komen’. Andy en ik duiken al bij Bert in zijn kleine vinnige autootje, met mijn lange benen mag ik vooraan, en in de spiegels zien we een Nederlandse wagen het kerkhof oprijden. Uiteindelijk kunnen we een stoet vormen die van de ingang naar het perk rijdt. In de boom aan het perk zit een grote troep kraaien.

Bert legt aan de twee vrouwen, de broer en de inzittenden van de Nederlandse wagen uit wat onze komst betekent: dat er een dichter bij is die iets heeft geschreven voor de eenzame R.L. Andy fluistert tegen mij iets over het gedicht. Dat hij hoopt dat het niet in het verkeerde keelgat schiet, er staat iets in over zijn kinderen, over ruzies.

We stappen het perk op en dan is het Andy zijn beurt.

Bert rondt de begrafenis af met de mededeling dat wie wil de kist kan groeten op de manier die hem het meest geschikt lijkt - niets is ongepast. Er wordt wat onwennig heen en weer geschuifeld, niemand maakt aanstalten, tot er toch middels een klein duwtje in de rug beweging komt in het gezelschap. Dan is het voorbij, de kist wordt hakkelend de kuil in gelaten. Bij het verlaten van het perk ontstaat een kleine reünie tussen de familieleden. Er wordt gelachen en gezoend. Het is duidelijk: men heeft elkaar sinds lang niet meer gezien.

Van Bert krijgen Andy en ik nog een kleine lift naar de uitgang van de begraafplaats. Aan de terminus van tram 24, net aan de overzijde van de ingang van de begraafplaats, is er café De Leuvenaar waar Andy en ik koffie en wijn nemen. Onze sobere koffietafel voor meneer R.L. Er wordt een eigenaardig biljartspel gespeeld en op het prikbord aan de toiletten hangt de mededeling dat er een ‘teerfeest’ wordt georganiseerd. Door het raam zie ik de wolken openbreken en een grote troep kraaien vliegt krijsend op.