De Eenzame Uitvaart van Meneer M.V.d.B. in Antwerpen

Meneer M.V.d.B. is op 5 september 1936 geboren te Hamont en in het Sint-Vincentiusziekenhuis te Antwerpen overleden op 23 januari 2010. Zijn uitvaart vond plaats op donderdag 4 februari 2010 op begraafplaats Schoonselhof.

Ik zie mijn buurvrouw vaak televisie kijken. Dat doet ze meestal de hele dag door. Ze kijkt naar alle herhalingen van elke middelmatige soap, en neemt er de vertoningen van de saaie middagfilms nog bij. Zelden komt er bezoek. Dat het kon gebeuren, dat een van mijn vele buren eenzaam oud werd, om tenslotte onopgemerkt te sterven, was niet ondenkbaar.

Meneer M.V.d.B. woonde in een troosteloos, grijs, appartement boven een ouderwetse kapperszaak in de straat die dwars op de mijne ligt. Ik kom er elke dag haast zeker tweemaal voorbij gefietst of gewandeld. Nooit eerder zag ik zijn appartement boven het lelijke kappersinterieur op de gelijkvloers – dat iemand er zijn haar had laten kappen had ik nog nooit gezien. Meneer M.V.d.B. kocht zijn brood vast bij de bekende bakker op de hoek, de straathoek die we delen, die onze twee straten met zijn warme broodgeur verbindt. Het is eveneens perfect mogelijk dat ik achter hem in de rij stond bij het boodschappen doen in de buurtsupermarkt. Dat we elk een krant kochten, en we de deur voor elkaar openhielden bij het verlaten van de winkel, dat onze blikken kruisten.

Maar geen van dit alles verandert iets aan het jammerlijke einde van meneer M.V.d.B. die onwel werd en op het laatst in het ziekenhuis moest verblijven, waar hij op zaterdag 23 januari overleed. Sociaal Centrum Oever gaf de opdracht voor de begrafenis, aangezien het ziekenhuispersoneel geen familie vond. Het wordt me niet meteen duidelijk wie me nog iets over meneer M.V.d.B. kan vertellen. Wanneer ik op maandagochtend, stipt om negen uur in de ochtend, het Sociaal Centrum Oever bel, antwoordt een meisje in gebrekkig Nederlands: ‘Ik niets weet, ik niets weet’. Als ik de reden van mijn telefoontje nog eens uit de doeken doe, voert ze meneer M.V.d.B. zijn naam in de computer waarna ze het telefoonnummer van een naburig sociaal centrum dicteert. M.V.d.B. behoorde strikt genomen niet tot hun district en dus moet ik maar bij de juiste diensten aankloppen. Wanneer ik om tien na negen het andere sociaal centrum opbel, verklaren ze dat ik beslist bij Sociaal Centrum Oever moet zijn, want ‘meneer was immers door iemand van Sociaal Centrum Oever ingevoerd in de computer’, zagen ze.

Sociaal Centrum Oever heeft nu iemand anders aan het onthaal zitten, en ik word snel doorverbonden met Tatiana die de dood van M.V.d.B. heeft verwerkt in de computer. Meneer behoorde inderdaad niet tot hun district, vertelt ze, en was ook bij leven geen vaste klant. Maar omdat na zijn overlijden geen familie werd gevonden, schakelde het ziekenhuis hen in om de uitvaart te regelen. Het sociaal centrum had nog naar familieleden gezocht, maar ook niemand gevonden. Kortom, niemand weet ons iets over meneer M.V.d.B. te vertellen.

We dragen alleen zijn naam bij ons, wanneer Stijn Vranken en ik begraafplaats Schoonselhof betreden. Bert is er met zijn eigen kleine autootje weer bij. Er staat ook nog een wagen met vijf inzittenden te wachten. We stellen ons voor aan wat familie blijkt te zijn.

‘Een broer en twee zussen,’ zegt de man die uitstapt en ons de hand schudt. ‘Ik ben de neef, en mijn vrouw is er nog bij.’

‘Goed dat jullie erbij kunnen zijn,’ zeg ik - zo wordt het toch niet helemaal een eenzame uitvaart.

‘M. wilde al tweeëndertig jaar geen contact meer met ons,’ vervolgt de man. ‘Wij hadden al talloze pogingen ondernomen.’ We zwijgen. ‘Wij hebben verschillende keren geprobeerd. In al die jaren. Maar hij wilde niet.’

We spreken nogmaals ons medeleven uit, en of het goed is dat we alsnog het gedicht voor M.V.d.B. voordragen, aangezien er gewag werd gemaakt van een eenzame uitvaart en hun komst niets veranderd aan onze intentie om ons respect te betuigen aan meneer M.V.d.B.

De neef knikt instemmend: ‘Wij kunnen niet zeggen hier met veel genegenheid te staan. Wij komen uit respect, maar tweeëndertig jaar is lang.’

Even later staan we met zeven rond de kist - de grafmakers en de dragers niet meegerekend. Bert benadrukt nogmaals het belang van een laatste groet te brengen, op de manier die ons het beste lijkt. Enkelen in het gezelschap raken de kist aan, anderen buigen licht hun hoofd of zeggen een laatste woord. Maar niet vooraleer Stijn zijn gedicht voor M.V.d.B. heeft voorgedragen:

Op de terugweg in tram 24 zie ik de volgende lijkwagen richting de begraafplaats rijden.