De Eenzame Uitvaart van Mevrouw V.V.O. in Antwerpen

Mevrouw V.V.O. werd geboren op 5 februari 1944 in Schoten. Zij overleed op 22 november 2023 in het woonzorgcentrum Vinck Heymans in Antwerpen. De asuitstrooiing vond plaats op begraafplaats ’t Schoonselhof in Antwerpen op 14 december 2023 om 12:00.

Woensdag is omadag. Omdat het wzc waar mevrouw V.O. gestorven is, zich vlak achter ‘mijn hoek’ bevindt, stap ik erop af, onaangekondigd, en tezamen met mijn tweejarige kleinzoon die in de buggy zit. De voordeur staat open. In de gang kijk ik uit naar iemand met wie ik over mevrouw V.O. zou kunnen praten. Een bewoner, ook op wandel in de gang, buigt zich meteen en met veel kinderlijk gefrazel over mijn kleinzoon, maar kent de overledene helaas niet. De werkvrouw die opduikt vanuit de lift kan me ook niet helpen. Mijn kleinzoon laat zich alle extra aandacht welgevallen en verwondert zich over twinkelende lichtjes in kerstbomen en kerstmanpoppetjes die her en der zijn opgehangen. Uiteindelijk ontmoet ik een technisch medewerker die me vertelt dat de zorgkundigen in vergadering zijn. Hij zou de dame die me kan helpen op de hoogte brengen van mijn bezoek. En zo gebeurt. Een dag of drie later krijg ik telefoon van een medewerker van het wzc die met veel warmte over mevrouw V.O. kan vertellen.

Mevrouw V.O. is in het wzc komen wonen toen bleek dat de serviceflat niet meer doenbaar was. Zo vaak strooit dementie roet in het eten, zegt de dame aan de telefoon. Op het einde van haar leven was ze bovendien aan een rolstoel gekluisterd. Wat vooral zeer jammer was aangezien ze zo graag danste.

Als jonge vrouw is ze met een Fransman getrouwd geweest, met wie ze een dochter had. Samen hebben ze een tijd in Frankrijk gewoond. Na de echtscheiding is mevrouw V.O. alleen naar België teruggekomen. Van de dochter is in het Belgisch rijksregister geen spoor terug te vinden. Over de dochter vertelde mevrouw V.O. trouwens niet veel. Het liefst en het vaakst sprak ze over haar moeder. Ze moeten een hechte, innige band gehad hebben. Haar moeder had een café waar veel plezier gemaakt werd, waar vaak gedanst, gezongen en gelachen werd. Toen mevrouw V.O. nog maar een ‘teenager’ was, hielp ze al mee in het café.

Hoe dan ook. Muziek is altijd belangrijk geweest in haar leven. Zo bleek ze een grote fan van Elvis Presley. Toen ze nog goed kon stappen en telkens wanneer er op een partijtje in het wzc Elvis werd gedraaid, rees ze op van haar stoel om te dansen en met de heupen te wiegen. Vanuit haar serviceflat waren overigens bijzonder veel foto's, kaders en muziekplaten meegekomen, allemaal van de King of Rock. Die werden allemaal in haar kamer bewaard.

In de omgang was mevrouw V.O. heel vriendelijk en hulpvaardig. Als iemand huilde of gewoon nog maar wat verdrietig was, was zij het die onmiddellijk bereid was om de hand van de ongelukkige vast te houden en hem of haar troostrijke woorden toe te fluisteren.

Het is niet veel van een mensenleven wat ik Stijn nog kan mailen.

Dinsdag 14 december, er zijn twee eenzame uitvaarten na elkaar gepland. Na de uitvaart van meneer L.V.W. die heeft plaatsgevonden in het oude deel van het Schoonselhof rijd ik naar het nieuwe gedeelte, ter hoogte van parking 2 en aula Aster waar Len en Anthony me al staan op te wachten. Anthony heeft daarnet de kist van meneer V.W. mee helpen dragen. Hij wrijft nog een veegje zandgrond weg dat op zijn revers is achtergebleven.

Het valt me op dat de ceremoniebegeleiders altijd piekfijn zijn uitgedost. Ook de meeste dichters-van-dienst komen verzorgd voor de dag. En ook ik wil er aandacht voor hebben. Als deel van het ritueel, vermoed ik, als signaal in het laatste eerbetoon aan een gestorven medemens.

Stijn laat intussen per sms weten dat er een ongeval is gebeurd op de ring en dat hij hoopt nog op tijd te zijn. Het valt me op hoe belangrijk we ook dàt allemaal vinden: op een uitvaart ben je op tijd. Het is, ietwat nuchter bekeken, misschien eigenaardig. Waarom zou men zich haasten voor een overledene? En toch. Ik heb het gevoel dat ‘op tijd zijn’ op een uitvaart nog meer van tel is dan in andere omstandigheden als een afspraakje met een vriend of een lunch met de collega’s.

Stijn komt aangereden, mooi op tijd. Intussen is de hardnekkige regen van daarstraks overgegaan in zijn druilerige variant. De paraplu’s van het uitvaartcentrum worden geopend en met zijn drieën stappen we achter de ceremoniewagen naar de strooiweide. Stijn bedankt me nogmaals voor wat ik over de overledene heb kunnen vergaren. Hij heeft gezocht naar woorden om aan de anekdote voorbij te raken, zegt hij. Soms kun je dan niet zoveel feitelijkheden meer binnensmokkelen. Ter hoogte van de urnezuil waarop Anthony de urne heeft geplaatst, geeft Len na een hartelijk verwelkoming het woord aan Stijn:

Terwijl de ontroerende woorden van Stijn tussen ons hangen, buigen Len en Anthony tezamen het hoofd. Anthony neemt de urne, begeeft zich naar een vrije plek op de weide en strooit de as met professionele precisie uit. Waarna hij opnieuw een buiging maakt en weer plaatsneemt bij ons die aan de rand staan. Als afscheid buigen we tezamen een laatste keer voor de overledene mevrouw V.V.O.

Bij mijn auto merk ik dat ik vergeten heb de paraplu’s van het uitvaartcentrum aan Len terug te geven. Ik geef ze af aan de balie van Aster. Komt in orde, zegt de dame achter de balie.

De mannen moeten hier blijkbaar vanmiddag nog zijn.

Zo'n eenzame uitvaart, het is steeds een korte plechtigheid. Toch ervaar ik telkens weer dat we tijdens het kleine ritueel heel even - bijzonder gefocust - buiten het alledaagse gedoe en geregel hebben gestaan.

En dat, goed en wel terug thuis, het dagelijks gedoe en geregel ons al gauw weer beneemt, ja zelfs, verstrooit.