De Eenzame Uitvaart van Meneer I.U. in Antwerpen

Meneer I.U. werd in Oekraïne geboren op 30 september 1980 maar zijn geboorteplaats was bij zijn overlijden voor de autoriteiten in Antwerpen onbekend. Op 19 februari 2023 werd Meneer I.U. dood aangetroffen in een volkstuintje aan de Boterlaarbaan in Deurne, dichtbij Antwerpen. Zijn uitvaart vond plaats op 21 maart 2023 om 11:00 op het Schoonselhof.

De medewerkster van de uitvaartonderneming mailt me op woensdag 8 maart over de eenzame uitvaart van Meneer I.U., een Oekraïense dakloze man die dood aangetroffen werd in een volkstuintje aan de Boterlaarbaan in Deurne. Dat is de enige informatie waarover ze beschikt. Ook de ambassade in Oekraïne, waarop ze nog lang gewacht heeft vooraleer tot de uitvaartplanning over te gaan, ‘heeft geen contacten gevonden van mijnheer I.U.’, schrijft ze me.

Zo weinig dus kan het zijn.

De dag van de uitvaart, dinsdag 21 maart zou het begin van een nieuwe lente moeten betekenen maar het wil een grauwe, gure haast winterse dag worden. De ceremoniemeester, dichter Stijn Vranken en ik lopen achter de corbillard aan en steken onze hoofden nog wat dieper in onze kragen. Of verbeeld ik me dat maar?

De ceremoniemeester schat ik amper dertig en terwijl hij plaats neemt, samen met de chauffeur, Stijn en mijzelf, rondom de zuil waarop de urne staat, komt de vraag in me op: hoe is het voor zo’n jong iemand om geconfronteerd te worden met zowat de eenzaamste dood die je je kunt voorstellen? Ik neem me voor het hem na de dienst te vragen.

Het blijft een wonderlijk intense ervaring hoe de ceremoniemeester het weinige dat we kunnen, weet te omringen met een toegewijd respect. Zo verwelkomt hij Stijn en mij bij de uitvaart van mijnheer I.U. waarop hij Stijn uitnodigt om zijn gedicht voor te dragen:

Het overkomt me zelden dat ik al te geëmotioneerd raak bij de uitvaart van een voor mij onbekende medemens. Nu wellen de tranen als vanzelf op en krijg ik ze niet weggeslikt.

Het is een oprecht, ontroerend gedicht. Afgezien daarvan moet iets me, meer nog dan anders, getriggerd hebben. Geen idee wat of hoe. Of misschien is het de samenloop der dingen: het dieptreurige gevoel iemand een laatste saluut te brengen van wie je werkelijk letterlijk niets weet. Je wenst het niet eens een vijand toe. De indringende woorden van Stijn daar tegenover, het hopeloze en tegelijk troostende van zijn verzen. En dan de ingetogen rust van de ceremoniemeester en het altijd weer serene van zijn rituele handelingen en gebaren. De groet bij het opnemen van de urne. Het langzaam verstrooien van de as dat een grijze rechthoek wordt, als een dekentje, op de weide, het leggen van een roos aan de rand ervan. En dan de laatste groet van ieder van ons afzonderlijk.

Ik vergeet de jonge ceremoniemeester te vragen wat ik me had voorgenomen. Hoe hij zo’n eenzame uitvaart ervaart. Ik realiseer het me pas wanneer Stijn en ik terugwandelen naar de uitgang van het kerkhof. Ik wil me nog verontschuldigen voor mijn tranen. Waarom eigenlijk. Er wordt hoe dan ook niet veel meer tussen ons gezegd. Tenzij dank je voor het gedicht. Dank dat je er was.