De Eenzame Uitvaart van Mevrouw M.D.L. in Antwerpen

Mevrouw M.D.L. werd geboren in Wilrijk op 30 januari 1931. Zij is gestorven in ZAS Augustinus in Wilrijk op 2 april 2025. Haar uitvaart vond plaats op donderdag 24 april 2025 om 13:30 aan het urnenbos van begraafplaats ’t Schoonselhof, Antwerpen.

Soms is ‘een eenzame uitvaart’ minder eenzaam dan de intussen bekende uitdrukking suggereert.

Mevrouw M.D.L. had de respectabele leeftijd van vierennegentig jaar bereikt toen ze, plots onwel geworden, vanuit haar flat overgebracht werd naar de spoedafdeling van Augustinus. Daar is zij, toch nog wat onverwacht, overleden.

M. woonde in een rustige straat in Hoboken, met hier en daar wat struikgewas en bomen, in een verzorgd appartementsgebouw. Ze had geen familie meer, geen kinderen, was nooit getrouwd geweest. In in het bericht dat ik ontvang van het uitvaartcentrum staat dat een zorgkundige genaamd Paul jarenlang voor haar gezorgd heeft. Een week vòòr de uitvaart, een zonovergoten dag in april, als ik aan de flat sta van mevrouw D.L., heb ik geluk. De buurvrouw van het gelijkvloers staat net achter haar hordeur naar buiten te kijken, zodat ik meteen kan vragen of ze me iets kan vertellen over de overledene. Ze heeft haar helaas niet echt goed gekend, zegt de lieve dame achter de hor, maar ze kan me wel het telefoonnummer bezorgen van Paul, de zorgkundige.

Zo gauw ik weer aan mijn auto sta, bel ik hem op. De man vertelt graag en gul. M. was een fijne, rustige, ietwat introverte dame. Ze was dertig jaar lang telefoniste geweest bij een telecombedrijf waar ze ook haar boezemvriendin Annie had leren kennen. Toen het telecombedrijf in moeilijkheden kwam, werd M. met vervroegd pensioen gestuurd. Maar actief bleef ze tot op hoge leeftijd. Ze heeft veel, ook internationaal, gereisd en was jarenlang lid van wandelclub De Brabostrappers van Hoboken. Twee jaar geleden, in 2023, is vriendin Annie gestorven. Zij overleed zonder familie, zonder partner, zonder kinderen. Mevrouw M.D.L., toen tweeënnegentig, heeft de uitvaart van haar vriendin op zich genomen, tot in de puntjes verzorgd en betaald.

Paul wacht even, vraagt dan of het mogelijk is M.’s urne te begraven in het urnenbos van ’t Schoonselhof. Over de dood heen verenigd met haar vriendin, zo verzekert hij me, was beslist haar wens. Ik druk hem op het hart dat ik het uitvaartcentrum op de hoogte zal brengen van deze wens.

Voorts schetst Paul zijn patiënte met wie hij een hartverwarmende band had opgebouwd, als iemand die graag en goed puzzelde, die patience op de pc speelde en graag tv keek, zowel Thuis als Familie, voegt hij eraan toe. Om de een of andere reden had ze een heel speciale connectie met de Olympische Spelen, ze volgde alles de hele dag door op tv.

Van kindsaf had ze geleden aan een ongeneeslijke stofwisselingsziekte. Waardoor er zich knobbeltjes op haar huid ontwikkelden. En nu ik Pauls woorden hier neerschrijf vraag ik me af of die ziekte haar het moeilijk heeft gemaakt bij het aangaan van een partnerrelatie, misschien verklaart ze deels het wat timide karakter of een geslotenheid die M. eigen was.

Mits hulp, kookte ze haar potje, kon ze zelfstandig naar het toilet en beredderde ze zich naar best vermogen. Behalve familiehulp, kwam er twee keer per week een kinesist over de vloer, net als een verpleegkundige. M. heeft goed voor zichzelf gezorgd, of goed voor zichzelf laten zorgen toen ze dat niet meer zo goed alleen kon.

Het zal de eerste keer zijn dat we een eenzame uitvaart laten doorgaan aan het urnenbos. Ik zoek het woord ‘urnenbos” op en vindt een heldere toelichting op de website van Antwerpse begraafplaatsen: ‘Een urnenbos is een ecologische gedenkvorm waarbij composteerbare asurnen in volle grond begraven worden. Een begraving in het urnenbos is anoniem en na de begraving is de precieze locatie niet meer zichtbaar. Bij onze urnenbossen is het niet mogelijk om een naamplaatje te bevestigen. Enkel de begrafenisondernemer en/of één nabestaande mag het urnenbos betreden tijdens de uitvaartplechtigheid. Daarna is het niet toegestaan om het urnenbos te betreden. Bloemen en bloemstukken kun je dan aan de bloementafel leggen.’

Donderdagmiddag, iets voor half twee, zie ik op de plaats van afspraak, behalve dichter van dienst Joke, zorgkundige Paul al staan. Tezamen met een dame die hij voorstelt als Janet. Janet is verschillende jaren schoonmaakster geweest bij M. en ook zij wilde graag het afscheid van M.D.L. bijwonen. Omdat het urnenbos een heel eind verder is, volgen Joke en ik met onze auto’s de corbillard, elk van ons met een passagier aan boord. Paul rijdt met Joke mee, Janet met mij. Ook in de auto vertelt Janet wat een fijne dame M. geweest is.

Dit is geen eenzame uitvaart waarmee Joke en ik meestal geconfronteerd worden. Het ontroert me te kunnen getuigen hoe graag de overledene M.D.L. gezien is geweest.

Aan het urnenbos geeft de voorganger het signaal voor het ritueel. Ik leg mijn rode roos op de urne die tussen ons in op een boomstam wordt geplaatst. Na het welkomstwoordje dank ik Paul en Janet voor hun aanwezigheid en hun jarenlange toewijding. Waarna ik Joke uitnodig haar gedicht voor te dragen:

‘Alleen geleefd en niet alleen’. Het is een regel die nazindert al zeker in de stilte die volgt.

Dan licht de voorganger toe dat haar collega de urne in de kuil zal zetten die de kuilgraver al eerder had aangemaakt. Waarna ieder van ons de ruimte en de tijd krijgt om bij het urnegraf op eigen wijze afscheid te nemen. De ene buigt diep, de ander fluistert nog een paar woorden. Iemand slaat een kruisteken.

We staan nog een hele tijd met Janet en Paul, de voorganger en haar chauffeur na te praten. Paul vertelt kleine dingen over de gestorvene, zoals dat gaat op een uitvaart. We hebben het over de vriendschap, de toewijding die M.D.L. heeft omringd. En uiteraard is het maar een gedachte, maar hoe troostrijk is het dat vriendin Annie en M. tezamen daar in het urnenbos van Antwerpen hun laatste rustplaats delen.